តើគោលនយោបាយការបរទេសរបស់កម្ពុជាកំពុងស្ថិតនៅក្នុងទិសដៅត្រឹមត្រូវទេ?

• ប្រទេសកម្ពុជាចាំបាច់ត្រូវរំលឹកឡើងវិញនូវទំនាក់ទំនងរបស់ខ្លួនជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិកនិងសហគមន៍អ៊ឺរ៉ុបឬប្រថុយប្រថានដែលពឹងផ្អែកខ្លាំងលើប្រទេសចិន។
• គោលនយោបាយការបរទេសរបស់កម្ពុជាចំពោះសហរដ្ឋអាមេរិកនិងសហភាពអ៊ឺរ៉ុបដែលត្រូវបានវិភាគទាក់ទងនឹងការវិវឌ្ឍន៍នាពេលថ្មីៗនេះហាក់ដូចជាមិនមានទិសដៅត្រឹមត្រូវទេ។
• ប្រវត្តិសាស្ត្រពីអតីតកាលរបស់ប្រទេសកម្ពុជាបានបង្ហាញថាការប្រកាន់ជំហរមិននាំទៅរកភាពជោគជ័យទេ។ 

គោលនយោបាយការបរទេសរបស់ប្រទេសកម្ពុជាមានការរីកចម្រើនគួរឱ្យកត់សម្គាល់បន្ទាប់ពីឆ្នាំ ១៩៩៣ នៅពេលដែលប្រទេសនេះបានរៀបចំការបោះឆ្នោតជាតិរៀបចំឡើងដោយអង្គការសហប្រជាជាតិ។ ការខិតខំរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក្នុងការធ្វើសមាហរណកម្មកម្ពុជាទៅក្នុងតំបន់និងពិភពលោកបានធ្វើឱ្យសមាជិកភាពរបស់កម្ពុជាចូលជាសមាជិកអាស៊ានក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៩ និងអង្គការពាណិជ្ជកម្មពិភពលោក (WTO) ក្នុងឆ្នាំ ២០០៤ ។ ប្រទេសជិតខាងនិងប្រទេសដទៃទៀតនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍និងតំបន់ផ្សេងទៀត។

ទោះយ៉ាងណាក្នុងនាមជារដ្ឋតូចមួយកម្ពុជាបានកំណត់ចន្លោះយុទ្ធសាស្ត្រក្នុងការធ្វើសមាហរណកម្មនិងសក្ដានុពលគោលនយោបាយការបរទេសរបស់ខ្លួនប្រឈមនឹង បញ្ហា គួរឱ្យកត់សម្គាល់ ។ ប្រទេសនេះត្រូវបានគេមើលឃើញថាមានទំនោរទៅរកប្រទេសចិនដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្តដ៏ជិតស្និទ្ធនិងជាអ្នកផ្តល់ជំនួយសេដ្ឋកិច្ចនិងយោធាដ៏ធំបំផុតក្នុងការចំណាយនៃទំនាក់ទំនងល្អជាមួយប្រទេសដទៃទៀត។ ការ ឱបក្រសោប យ៉ាងជិតស្និទ្ធ របស់ប្រទេសចិនចំពោះប្រទេសចិន បានបង្ហាញឱ្យឃើញកាន់តែច្បាស់ចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០១២ ពីការរារាំងសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមគ្នារបស់អាស៊ានដើម្បីគាំទ្រដល់គោលនយោបាយចិនតែមួយរបស់ទីក្រុងប៉េកាំងប្រទេសកម្ពុជានៅតែបន្តបង្ហាញឆន្ទៈរបស់ខ្លួនក្នុងការចាប់យកប្រទេសចិន។ ជាលទ្ធផលប្រទេសចិនបានទទួលជំនួយតាមរយៈការបង្កើនជំនួយនិងប្រាក់កម្ចីដែលមិនមានភ្ជាប់ទៅនឹងប្រទេសកម្ពុជា។

ប្រទេសទាំងពីរបានធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវទំនាក់ទំនងរបស់ខ្លួនទៅជាភាពជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រគ្រប់ជ្រុងជ្រោយមួយនៅក្នុងឆ្នាំ ២០១០ ហើយឥឡូវនេះប្រទេសចិនគឺជាអ្នកវិនិយោគផ្ទាល់បរទេសធំជាងគេរបស់ប្រទេសកម្ពុជា។ ទំហំពាណិជ្ជកម្មរវាងប្រទេសទាំងពីរមានតម្លៃ ៥,៨ ពាន់លានដុល្លារ ក្នុងឆ្នាំ ២០១៧ ដែលនៅពេលនោះចិនបានផ្តល់ប្រាក់ប្រមាណ ៤,២ ពាន់លានដុល្លារដល់កម្ពុជាក្នុងទម្រង់ជាជំនួយនិងប្រាក់កម្ចីទន់។

ខណៈពេលដែលប្រទេសកម្ពុជាត្រូវបានគេមើលឃើញថាមានទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីជាមួយសេដ្ឋកិច្ចធំទី ២ របស់ពិភពលោកទំនាក់ទំនងរបស់ខ្លួនជាមួយបស្ចិមប្រទេសមើលទៅកាន់តែ យ៉ាប់យ៉ឺន ។

បន្ទាប់ពីការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅឆ្នាំ ២០១៧ និងការបោះឆ្នោតជាតិដ៏ចម្រូងចម្រាសនៅឆ្នាំ ២០១៨ ដែលគណបក្សកាន់អំណាចដណ្តើមបានអាសនៈទាំងអស់នៅក្នុងរដ្ឋសភានោះចំណងមិត្តភាពកម្ពុជាជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិកឈានដល់កំរិតទាបហើយ។ សហរដ្ឋអាមេរិកបានដាក់ទិដ្ឋាការ ដាក់ទណ្ឌកម្ម ទៅលើមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាជាន់ខ្ពស់, ការប្តេជ្ញាចិត្តផ្តល់ជំនួយដកនិងដាក់បន្ថែមការដាក់ទណ្ឌកម្មផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុរួមទាំងការបង្កកទ្រព្យសម្បត្តិនៅលើមេកងអង្គភាពអង្គរក្សលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុនសែន។ ឥស្សរជនដែលកំពុងកាន់អំណាចនៅកម្ពុជាបានថ្កោលទោសការដាក់ទណ្ឌកម្មទាំងនេះហើយបាននិយាយម្តងហើយម្តងទៀត ចំពោះ ការទម្លាក់គ្រាប់បែករបស់អាមេរិកមកលើកម្ពុជាអំឡុងសង្គ្រាមវៀតណាមរដ្ឋាភិបាលរបស់លោកហ៊ុនសែនតែងតែប្រើដើម្បីរិះគន់អាមេរិក។

ចំណងទាក់ទងរបស់ប្រទេសកម្ពុជាជាមួយសហភាពអឺរ៉ុបឥឡូវនេះក៏កំពុងប្រឈមនឹងឧបសគ្គដែរ។ សហគមន៍អ៊ឺរ៉ុបបានចាប់ផ្តើមដំណើរការផ្ទៃក្នុងដើម្បីដកការអនុគ្រោះពាណិជ្ជកម្មអ្វីទាំងអស់លើកលែងតែអាវុធ (EBA) ពីប្រទេសកម្ពុជាដែលជាការផ្លាស់ប្តូរប្លុកអឺរ៉ុបដែលបានផ្តួចផ្តើមឡើងឆ្លើយតបទៅនឹងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាដែលយល់ថាខ្វះការប្តេជ្ញាចិត្តក្នុងការធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សពលកម្មនិងនយោបាយ។ ជាថ្នូរមកវិញប្រទេសកម្ពុជាបានចេញ សេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយ ដោយហៅការគំរាមកំហែងពាណិជ្ជកម្មអឺរ៉ុបថាជាភាពអយុត្តិធម៌បំផុត។ សហគមន៍អ៊ឺរ៉ុបក៏ត្រូវបានចោទប្រកាន់ផងដែរពីបទប្រើប្រាស់ ស្តង់ដារទ្វេ ក្នុងការប្រព្រឹត្ដលើប្រទេសកម្ពុជា។ លើសពីនេះទៀតនាពេលថ្មីៗនេះលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីហ៊ុនសែនបាន ព្រមាន ថាលោកនឹងបញ្ឈប់គណបក្សប្រឆាំងប្រសិនបើសហភាពអឺរ៉ុបដក EBA ចេញពីកម្ពុជា។

គោលនយោបាយការបរទេសរបស់កម្ពុជាចំពោះសហរដ្ឋអាមេរិកនិងសហភាពអ៊ឺរ៉ុបដែលត្រូវបានវិភាគទាក់ទងនឹងការវិវឌ្ឍន៍នាពេលថ្មីៗនេះហាក់ដូចជាមិនមានទិសដៅត្រឹមត្រូវទេ។ វាមិនមែនជារឿងឈ្លាសវៃទេសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជាដែលជាប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍តូចមួយក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងឬធ្វើឱ្យខ្លួនឯងឃ្លាតឆ្ងាយពីសេដ្ឋកិច្ចធំបំផុតនិងប្លុកពាណិជ្ជកម្មធំបំផុតរបស់ពិភពលោក។ ទោះបីជារដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាអាចមានការ គាំទ្រខ្លាំង ពីប្រទេសចិនក៏ដោយវិធីសាស្រ្តបច្ចុប្បន្នរបស់ខ្លួនចំពោះសហរដ្ឋអាមេរិកនិងសហគមន៍អ៊ឺរ៉ុបនឹងមិនមានប្រយោជន៍ទេក្នុងរយៈពេលវែង។ វាពិតជាល្អប្រសើរជាងមុនក្នុងការមានមិត្តភក្តិទាំងសងខាងនៃពិភពលោកជាជាងប្រកាន់ខ្ជាប់នូវទិសដៅតែមួយឆ្ពោះទៅរកមិត្តភាពនិងនយោបាយការបរទេស។

លោកហ៊ុនសែននិងនិទានកថាដ៏មានឥទ្ធិពលរបស់ឥស្សរជនអំពីសង្គ្រាមសន្តិភាពការអភិវឌ្ឍការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រឯករាជ្យភាពនិងអធិបតេយ្យភាពត្រូវបានអភិវឌ្ឍយ៉ាងល្អហើយហាក់ដូចជាទទួលបានការគាំទ្រយ៉ាងខ្លាំងពីសំណាក់ប្រជាជនកម្ពុជាជាច្រើនដែលមានបទពិសោធន៍លើកទី ២ ឬទី ២ នៃអំពើព្រៃផ្សៃរបស់ ខ្មែរក្រហម។ ប្រជាជនកម្ពុជាភាគច្រើនបើមិនទាំងអស់មិនចង់ជួបប្រទះឬ hear អំពីសង្គ្រាមឬអស្ថិរភាពសង្គមជាថ្មីម្តងទៀត។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយពួកគេក៏រំពឹងច្រើនពីប្រទេសនិងអ្នកដឹកនាំរបស់ពួកគេដែរ។ បន្ថែមលើសន្តិភាពនិងស្ថិរភាពពួកគេមានបំណងប្រាថ្នាយ៉ាងមុតមាំសម្រាប់ឱកាសសេរីភាពនិង សិទ្ធិមនុស្ស ។ ពួកគេចង់ឃើញបញ្ហាសង្គមជាច្រើនកំពុងត្រូវបានដោះស្រាយ។ ខណៈដែលពួកគេមានក្តីសង្ឃឹមសម្រាប់អនាគតនៃប្រទេសកម្ពុជាពួកគេក៏អាចព្រួយបារម្ភអំពីសេណារីយ៉ូដ៏អាក្រក់បំផុតដែលអាចកើតមានដែលប្រទេសរបស់ពួកគេអាចរងគ្រោះដោយសារ សង្គ្រាមត្រជាក់ថ្មី។នៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍។ ជាពិសេសគេអាចដឹងបានថាប្រទេសកម្ពុជាអាចនឹងក្លាយជាកម្មវត្ថុនៃយុទ្ធសាស្ត្រដែលប្រើដោយប្រទេសចិននិងសហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងការប្រកួតប្រជែងរបស់ពួកគេដើម្បីភាពលេចធ្លោនៅក្នុងប្រព័ន្ធអន្តរជាតិនិងនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ជាពិសេស។

ការយកចិត្តទុកដាក់យ៉ាងជិតស្និទ្ធរបស់ប្រទេសកម្ពុជាជាមួយប្រទេសចិនទោះបីសំខាន់សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសកម្ពុជានិង ភាពស្របច្បាប់របស់ឥស្សរជនដែលមានអំណាច ក៏ដោយហាក់ដូចជាមិននាំមកនូវការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចីរភាពនិងរាប់បញ្ចូលសម្រាប់ទាំងអស់គ្នាទេ។ ការវិនិយោគជំនួយនិងប្រាក់កម្ចីរបស់ចិនជាទូទៅសំដៅទៅលើរដ្ឋាភិបាលនិងឥស្សរជនកម្ពុជា។ មិនដូចវិធីចិនវិធីសាស្ដ្រលោកខាងលិចក្នុងការផ្តល់ជំនួយប្រាក់កម្ចីនិងគម្រោងវិនិយោគជាធម្មតាត្រូវបានបញ្ជូនតាមរយៈអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលនិងមានគោលបំណងផ្តល់ផលប្រយោជន៍ដល់ប្រជាជនសាមញ្ញ។ ទោះបីជាចំនួននិងចំនួនទឹកប្រាក់នៃគម្រោងជំនួយនិងការអភិវឌ្ឍមកពីប្រទេសលោកខាងលិចមានតិចតួចក៏ដោយបើប្រៀបធៀបនឹងចំនួនដ៏ច្រើននិងកាន់តែច្រើននៃគម្រោងវិនិយោគរបស់ចិនពួកគេត្រូវបានគេមើលឃើញថាជាការលើកកម្ពស់គណនេយ្យភាពចីរភាពនិងការបញ្ចូលគ្នា។ ទោះយ៉ាងណាគម្រោងវិនិយោគរបស់ចិនមានទំនោរទៅរកខ្វះតម្លាភាព និងគណនេយ្យភាពដែលនាំឱ្យមានបញ្ហាបរិស្ថាននិងសង្គមជាច្រើននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ដូច្នេះផលប៉ះពាល់នៃគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍របស់ចិនលើការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយចីរភាពនៅកម្ពុជានៅតែជាសំណួរបើកចំហ។

គោលនយោបាយការបរទេសបច្ចុប្បន្នរបស់កម្ពុជាក្រោមលក្ខខណ្ឌបច្ចុប្បន្នកំពុងផ្តោតខ្លាំងលើប្រទេសចិនដោយសារហេតុផលយុទ្ធសាស្ត្រនិងសេដ្ឋកិច្ចដែលជាមូលដ្ឋានគ្រឹះសម្រាប់ភាពស្របច្បាប់របស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាដែលកំពុងកាន់អំណាចនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។ ប្រទេសចិនគ្មានខ្សែភ្ជាប់ជំនួយនិងប្រាក់កម្ចីរួមជាមួយការគាំទ្រដែលមិនចេះរីងស្ងួតរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាដោយមិនគិតពីបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សឬការព្រួយបារម្ភពីបរិស្ថានហាក់ដូចជាសមនឹងវិធីសាស្ត្ររបស់លោកហ៊ុនសែនក្នុងការថែរក្សាអំណាច។ ការដោះស្រាយជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិកនិងសហភាពអ៊ឺរ៉ុបគឺមិនងាយស្រួលនោះទេសម្រាប់លោកហ៊ុនសែននិងក្រុមវរជនរបស់គាត់ពីព្រោះសិទ្ធិមនុស្សសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិនិងប្រជាធិបតេយ្យជាទូទៅមាននៅក្នុងបញ្ជីរបៀបវារៈរបស់លោកខាងលិច។ របៀបវារៈសំខាន់ៗរបស់លោកហ៊ុនសែនត្រូវបានគេមើលឃើញថាខុសគ្នា - នោះគឺបន្តឈ្នះឆ្នោតជាតិដើម្បីមានពេលវេលាគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីត្រួសត្រាយផ្លូវសម្រាប់ការ  ផ្លាស់ប្តូរអំណាចតាមឧត្ដមគតិពីគាត់ទៅកូនម្នាក់របស់គាត់។ កូនប្រុសច្បងរបស់លោកហ៊ុនសែនគឺលោកហ៊ុនម៉ាណែតជាទូទៅត្រូវបានគេជឿជាក់ថា ជាអ្នកស្នងតំណែង ទោះបីជាវានៅតែត្រូវបានគេមើលឃើញពីរបៀបដែលលោកហ៊ុនម៉ាណែតអាចប្រមូលការគាំទ្រពីឥស្សរជនរដ្ឋាភិបាលជាន់ខ្ពស់និងប្រជាជនកម្ពុជាទូទៅ។

សម្ពាធពីនយោបាយក្នុងស្រុកនិងអន្តរជាតិហាក់ដូចជាបង្ខំឱ្យកម្ពុជាលោតពីលើ រទេះភ្លើងរបស់ចិន ខណៈដែលសុខចិត្តឬមិនចង់ចាកចេញពីសហភាពអឺរ៉ុបនិងសហរដ្ឋអាមេរិក។ ទោះយ៉ាងណាការពឹងផ្អែកខ្លាំងរបស់កម្ពុជាលើប្រទេសចិនមិនមែនជានយោបាយការបរទេសប្រកបដោយនិរន្តរភាពទេ។ គេមិនអាចធានាថាចិននឹងគាំទ្រប្រទេសកម្ពុជាក្នុងគ្រប់ស្ថានការណ៍នាពេលអនាគតទេ។ ធម្មជាតិនៃ ទំនាក់ទំនងទៅវិញទៅមក គឺពឹងផ្អែកស្ទើរតែលើផលប្រយោជន៍និងផលប្រយោជន៍ទៅវិញទៅមក។ នៅពេលដែលផលប្រយោជន៍ក្លាយជាតិចតួចឬមិនមាននោះទំនាក់ទំនងរបស់ពួកគេនឹងចុះខ្សោយហើយទីបំផុតនឹងបែកបាក់។

ក្នុងន័យនេះអ្វីដែលកម្ពុជាគួរធ្វើគឺស្វែងរកមធ្យោបាយដើម្បីធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវទំនាក់ទំនងរបស់ខ្លួនជាមួយលោកខាងលិចនិងដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រសំខាន់ៗផ្សេងទៀតដូចជាអូស្រ្តាលីនិងជប៉ុនស្របពេលដែលរក្សាទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធជាមួយចិន។ វិធីសាស្រ្តដែលអាចអនុវត្តបានចំពោះគោលនយោបាយការបរទេសដែលកម្ពុជាគួរតែប្រកាន់ខ្ជាប់គឺធ្វើឱ្យមានតុល្យភាពរវាងមហាអំណាចធំ ៗ ទាំងអស់និងរក្សាទំនាក់ទំនងល្អជាមួយប្រទេសជិតខាងដោយមិនពឹងផ្អែកទាំងស្រុងទៅលើប្រទេសតែមួយដោយចំណាយផ្សេង។ កម្ពុជាគួរតែគ្រប់គ្រងទំនាក់ទំនងរបស់ខ្លួនដោយយកចិត្តទុកដាក់ជាមួយប្រទេសចិនសហភាពអឺរ៉ុបនិងសហរដ្ឋអាមេរិកដើម្បីការពារនិងបម្រើផលប្រយោជន៍ជាតិរបស់កម្ពុជា។ វាពិតជាមិនមែនជាការងារងាយស្រួលទេប៉ុន្តែក៏មិនមែនជាការងារដែលមិនអាចធ្វើបានដែរ។

ប្រវត្តិសាស្ត្រពីអតីតកាលរបស់ប្រទេសកម្ពុជាបានបង្ហាញថាការប្រកាន់ជំហរមិននាំទៅរកភាពជោគជ័យទេ។ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាត្រូវបានលើកទឹកចិត្តឱ្យរៀនសូត្រពីមេរៀនមុន ៗ និងពិចារណាវិធីសាស្រ្តដែលមានលក្ខណៈទូលំទូលាយនិងមានលក្ខណៈបត់បែនបន្ថែមទៀតចំពោះគោលនយោបាយការបរទេសគឺការរក្សាទំនាក់ទំនងល្អជាមួយប្រទេសមហាអំណាចនិងប្រទេសជិតខាង។