ស្វែងយល់ពីទស្សនវិស័យនៃភាពប្រាកដនិយមក្នុងទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ

មានគំរូជាច្រើនដែលមានឥទ្ធិពលខ្លាំងលើឥរិយាបថដែលមានស្រាប់នៅក្នុងទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ។ គំរូមួយក្នុងទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិគឺ“ ភាពប្រាកដនិយម” ។ នៅក្នុងមូលដ្ឋាននៃភាពប្រាកដនិយមពាក្យដែលចែងថាអ្នកឈ្នះខ្លាំងឬអ្វីដែលយើងច្រើនតែហៅថា 'ច្បាប់ធម្មជាតិ' ។

ភាពប្រាកដនិយមគឺជាទស្សនវិស័យឬទស្សនៈមួយនៅក្នុងទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិដែលមានឥទ្ធិពលច្រើន។ ទ្រឹស្តីប្រពៃណីក្នុងទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិក៏គ្របដណ្តប់លើសង្រ្គាមត្រជាក់ផងដែរពីព្រោះគំនិតនេះអាចផ្តល់នូវការពន្យល់គួរឱ្យជឿជាក់ប៉ុន្តែសាមញ្ញនៃសម្ព័ន្ធភាពសង្គ្រាមឧបសគ្គចំពោះកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអធិរាជនិយមនិងបាតុភូតអន្តរជាតិផ្សេងៗទៀត។

វិធីសាស្រ្តទ្រឹស្តីនេះក៏បង្ហាញផងដែរថាទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិគឺជាការតស៊ូដើម្បីអំណាចរវាងប្រទេសនានាដែលកំពុងស្វែងរកផលប្រយោជន៍ជាតិផ្ទាល់ខ្លួនហើយជាទូទៅមានទុទិដ្ឋិនិយមក្នុងការប្រឈមមុខនឹងការរំពឹងទុកនៃកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដើម្បីលុបបំបាត់ជម្លោះនិងសង្គ្រាម។ រដ្ឋគឺជាតួអង្គទស្សនវិស័យតែមួយគត់នៅក្នុងទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិដែលមានចរិតដូចគ្នានឹងមនុស្សពោលគឺភាពជាបុគ្គលនិងភាពអាត្មានិយមហើយចុងក្រោយចាត់ទុកសន្តិភាពជាទុទិដ្ឋិនិយមពីព្រោះទ្រឹស្តីនេះសន្មតថាទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិមិនឆ្ងាយពីពាក្យថាជម្លោះទេ។

ជម្លោះរវាងប្រទេសនានាគឺជាអ្វីមួយដែលមិនអាចជៀសវាងបានទេពីព្រោះនៅក្នុងប្រព័ន្ធអន្តរជាតិមិនមានប្រព័ន្ធច្បាប់ណាមួយដែលអាចគ្រប់គ្រងឥរិយាបទរបស់ប្រទេសបានឡើយ។ រដ្ឋនឹងព្យាយាមពង្រឹងខ្លួនជានិច្ចហើយចាត់ទុកបុគ្គលនិងអង្គការអន្តរជាតិថាមិនសំខាន់និងគ្មានអំណាច។

ជំលោះគឺជិតមកដល់ហើយដោយសារលក្ខណៈនៃអំពើហឹង្សាដែលកើតមាននៅក្នុងមនុស្សហើយដោយសារតែផ្លូវដែលត្រូវបានជ្រើសរើសដោយប្រជាជនពិភពលោកកាន់តែចាប់អារម្មណ៍ក្នុងការរៀបចំរដ្ឋអធិបតេយ្យនិងឯករាជ្យមួយដែលមិនគោរពសិទ្ធិអំណាចនៅខាងក្រៅឬខាងលើប្រទេសរបស់ពួកគេ។ ការគិតពិតប្រាកដគឺផ្អែកលើការស្វែងរកអំណាចនិងការត្រួតត្រាដែលកើតចេញពីធម្មជាតិរបស់មនុស្សដែលជាហេតុផលមូលដ្ឋាននៃជម្លោះ។ ដើម្បីបង្កើតពិភពលោកល្អប្រសើរយើងត្រូវតែធ្វើការជាមួយអង្គហេតុទាំងនេះដោយមិនព្រងើយកន្តើយឡើយ។

ទស្សនៈទុទិដ្ឋិនិយមនៃទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនេះបានផ្តល់នូវការបង្កើតជាប្រព័ន្ធដែលដំណើរការក្រោមឈ្មោះហៅក្រៅផ្សេងៗគ្នាអំពី“ ភាពប្រាកដនិយមនយោបាយពិតឬនយោបាយអំណាច” ។ ភាពប្រាកដនិយមមិនថាដោយសំដៅទៅលើឈ្មោះនោះឬអត់នោះគឺជាក្របខ័ណ្ឌលេចធ្លោសម្រាប់ការយល់ដឹងអំពីទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនិងមានគំនិតគិតគូរស្ទើរតែគ្រប់គោលនយោបាយការបរទេសអាជីពបច្ចុប្បន្ននៅកន្លែងផ្សេងទៀតក្នុងពិភពលោក។ ជាពិសេសចាប់តាំងពី Thucydides, Machiavelli, Hobbes, Rousseau, Carr, Max Weber, Morgenthau និង Waltz ពិភាក្សារឿងនេះនៅក្នុងការងាររបស់ពួកគេ។

មជ្ឈដ្ឋានអ្នកវិភាគក៏ច្រានចោលការអនុវត្តគោលការណ៍សីលធម៌ក្នុងការវិភាគនយោបាយអន្តរជាតិដោយសារភាពខុសគ្នាជាមូលដ្ឋានរវាងនយោបាយអន្តរជាតិនិងនយោបាយក្នុងស្រុក។ នៅកម្រិតក្នុងស្រុកមានសិទ្ធិអំណាចដែលអាចគ្រប់គ្រងក្រមសីលធម៌បុគ្គលខណៈពេលដែលទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិគ្មានអំណាចណាដែលអាចគ្រប់គ្រងជីវិតរបស់រដ្ឋបានទេពីព្រោះទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសនានាកើតឡើងក្នុងបរិយាកាសអនាធិបតេយ្យ។

យើងអាចយកសហរដ្ឋអាមេរិកធ្វើជាឧទាហរណ៍មួយដែលតាមពិតជាប្រទេសមហាអំណាចមួយដែលមានអំណាចពិភពលោកអាចចាប់យកបានដោយគ្រាន់តែចាប់យកម្រាមដៃ។ ថានៅពេលនេះមានអត្ថន័យនិងគោលបំណងលាក់កំបាំងនៅពីក្រោយការឃុបឃិត។

ជាការប្រសើរណាស់ត្រឡប់មកវិញម្តងទៀតគោលដៅតែមួយគត់គឺថាមពល។ ឧទាហរណ៍ករណីមួយនៅក្នុងច្រកសមុទ្រ Strait of Hormuz dispute  (២០១១ - ២០១២) ឧទាហរណ៍ដូចជាត្រូវបានគេដឹងច្បាស់ថាអត្ថិភាពនៃច្រកសមុទ្រ Hormuz គឺមានសារៈសំខាន់ណាស់សម្រាប់ប្រទេសដែលប្រើប្រាស់ប្រេងនៅលើពិភពលោក។

កន្លែងដែល ៤០ ភាគរយនៃប្រេងរបស់ពិភពលោកឆ្លងកាត់ច្រកសមុទ្រនេះក៏ជាផ្លូវទឹកតែមួយគត់របស់ប្រទេសចំនួន ៨ នៅក្នុងតំបន់ឈូងសមុទ្រពែរ្សឬអារ៉ាប់ដែលអ៊ីរ៉ង់ជាប្រទេសមួយស្ថិតនៅជាប់នឹងច្រកសមុទ្រនេះ។

ជម្លោះនេះជាលទ្ធផលនៃវិបត្តិនុយក្លេអ៊ែរអ៊ីរ៉ង់ដែលបានបង្កភាពតានតឹងផ្នែកនយោបាយនៅមជ្ឈឹមបូព៌ានិងពិភពលោករហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ។ វិបត្តិនេះបានចាប់ផ្តើមនៅពេលបណ្តាប្រទេសលោកខាងលិចដឹកនាំដោយសហរដ្ឋអាមេរិកបានប្រមូលផ្តុំកម្លាំងនៅក្នុងការខិតខំរបស់ពួកគេដើម្បីដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចលើអ៊ីរ៉ង់ដែលជាប្រទេសមួយដែលតែងតែត្រូវបានគេសង្ស័យថាបានអភិវឌ្ឍនុយក្លេអ៊ែរសម្រាប់អាវុធយោធា។

អ៊ីរ៉ង់បន្ទាប់ពីបដិវត្តឆ្នាំ ១៩៧៩ ដែលមិនដែលដាក់ស្នើទៅលោកខាងលិចបានឆ្លើយតបទៅនឹងសុន្ទរកថានៃទណ្ឌកម្មដែលត្រូវបានដាក់ដោយការគំរាមបិទច្រកសមុទ្រ Hormuz ។ នេះគឺជា“ ការជជែកវែកញែកអំពីអំណាច” រវាងសហរដ្ឋអាមេរិកនិងអ៊ីរ៉ង់ដែលហាក់ដូចជារឿងនិទានសងសឹកដែលតែងតែកើតមាន។

ភាពប្រាកដនិយមត្រូវបានជះឥទ្ធិពលយ៉ាងខ្លាំងទៅលើបរិស្ថានហើយចាត់វិធានការជាក់ស្តែងបំផុតក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាដូចជាសង្គ្រាមទោះបីជំហានទាំងនេះមិនតែងតែជាការពិតជាពិសេសក្នុងរយៈពេលយូរក៏ដោយ។ ដូច្នេះអ្នកវាយតម្លៃក៏គិតថាគោលការណ៍សីលធម៌មិនអាចត្រូវបានអនុវត្តដើម្បីយល់ពី“ ឥរិយាបថនយោបាយរបស់រដ្ឋ” ទេ។ ភាពប្រាកដនិយមផ្នែកនយោបាយមិនតម្រូវឱ្យមានយុត្តិកម្មខាងសីលធម៌ទេប៉ុន្តែវាតម្រូវឱ្យមានភាពខុសគ្នាយ៉ាងខ្លាំងរវាងអ្វីដែលចង់បាននិងអ្វីដែលអាចធ្វើបានរវាងអ្វីដែលត្រូវបានគេរំពឹងគ្រប់ទីកន្លែងនៅពេលណាមួយ។

moderndiplomacy